Kościół E-A w Rańsku

Wieś powstała w 1496 r., z nadania wielkiego mistrza Henryka Reußa von Plauena dla braci Küchmeister von Sternberg. W tym czasie powstały tu wielkie dobra ziemskie, nazywane od Jeziora Rańskiego - rańskimi. Majątek ten przetrwał aż do 1780 r. Pod koniec XVIII w. poszczególne majątki-wsie uzyskały samodzielność i przeszły w posiadanie innych rodów. Rańsk należał do rodziny von Boyen, potem do von Taubenheim, von Gröben i von Berg. Na początku XX w. cześć majątku w Rańsku rozparcelowano, ale pozostał w okrojonej postaci jako dobra szlacheckie.

Parafia w Rańsku

Kościół zimą

Kościół

Pierwsza tutejsza parafia powstała jeszcze w czasach krzyżackich, kiedy to właściciele ziemscy już w 1486 roku otrzymali prawo patronatu kościelnego. Pierwszy kościół wybudowano w średniowieczu. Niektóre jego elementy zachowały się do dzisiaj jako fragmenty obecnej świątyni. Dzisiejsza budowla została wzniesiona na początku XIX wieku, ale już w 1827 roku dokonano jej gruntownego remontu. Właśnie wtedy odbudowano korpus kościoła oraz dodano dwa boczne aneksy, a także postawiono obecną ryglową wieżę. Budowla łączy w sobie różne style architektoniczne. Z jednej strony jest to otynkowany korpus zakończony barokowym gzymsem, natomiast w narożnikach oraz po bokach kościoła znajdują się gotyckie skarpy. Po obu stronach świątyni wyłaniają się rzędy odcinkowych okien, a nad wszystkim góruje piękna szachulcowa wieża z ceglanym wypełnieniem. Wnętrze jest bardzo skromne, nawet XV-wieczny gotycki tryptyk został przekazany do Muzeum Mazurskiego w Szczytnie. W świątyni zachował się jednak kolumnowy ołtarz kazalny, a także tablice, które upamiętniają poległych żołnierzy w czasie wojen napoleońskich oraz I wojny światowej.

Ołtarz

Na szczególną uwagę zasługuje tablica z datą 24 czerwca 1816 r. , upamiętniająca żołnierzy poległych w latach 1813-1814.

Tablica

Treść tablicy:
Z Ranskiej Parafii
za Króla y oyczyzne pomarli roku 1813 y 1814:
1. Unterofficzer Jakub Lissek z Ranska;
2. Samuel Pomorin z Ranska Musketarz;
3. Musketarz Jędzeiewski z Grondow;
4. Musketarz Jozef Sadowski z Moythyn;
5. Kanonier Johann Gorski z Popowej Woli;
6. Musketarz Adam Basch z Popowej Woli;
7. Landwehrmann Johann Wagram z Po;
8. Musketarz Johann Plewa z Grodzisk;
9. Musketarz Johann Lissek z Jellenowa;
10. Musketarz Jakob Linowski z Miętkich;
11.Landwehrmann Michael Karwena z Mark;
12.Landwehrmann Jakub Sczepek z Marks;
13. Musketarz Adam Bytzek z Arwin;
14. Landwehrmann Johann Grabosch z Marksewa;
Anno 24 den Juni 1816

Do roku 1945 do Parafii w Rańsku należały następujące miejscowości: Julkowo (Julienhof),Babanty (Babanten), Orżyny (Erben), Annowo - fw (Annaberg), Antonowo - fw (Antonshof),Rogowo –fw (Hermannshof), Grodziska – dw (Grodzisken/Burrgarten), Grądy – dw (Gronden), Jeleniowo (Jellinowen), Łąck Mały (Klein-Lotzig), Rów (Rowmühle/Babantenmuehle), Kałęczyn (Kallenczyn), Miętkie (Mingfen), Johnau, Przytuły-dw (Przytullen/Steinhoehe), Rogale –dw (Rogallen), Zalesie (Salleschen), Ingelheim, Alt-Kallenczyn, Zimna Woda – leś. (Sysdroyheide), Zimnawodda

Organy

Organy w Rańsku zostały zbudowane przez cenioną firmę organmistrzowską Maxa Terletzkiego z Königsberg`u (dawniej – Królewiec, obecnie – Kaliningrad, Rosja). Organy tej samej firmy znajdują się w bazylice konkatedralnej św. Jakuba Apostoła oraz w kościele ewangelicko-augsburskim w Olsztynie. Instrument w Rańsku posiada 11 głosów rozdzielonych pomiędzy 2 manuały (klawiatura ręczna) i pedał (klawiatura nożna). Ma też mechaniczną trakturę rejestrów, trakturę gry oraz wiatrownice klapowo-zasuwowe. Prospekt dzieli się na 5 pól piszczałkowych. W najmniejszych polach piszczałkowych w prospekcie znajdują się piszczałki nieme, w średnich Principal 8`, w największych Octave 4`. Miech umiejscowiony jest na strychu, bezpośrednio nad organami, zaś dmuchawa znajduje się w wieży kościelnej.

Stan organów przed remontem... ...był krytyczny. Przez ponad 25 lat instrument był nieużywany. Widoczne były ewidentne ślady działania zwierząt oraz zaniedbania i ząb czasu: zniszczona traktura gry (mechanizm otwierający dopływ powietrza do piszczałek), naprawiona kiedyś nieprofesjonalnie i zastąpiona drutem, zniszczony miech (część organów odpowiedzialna za wyrównywanie ciśnienia powietrza wtłaczanego przez dmuchawę), niedziałająca dmuchawa (przerwane kable). Część metalowych piszczałek była rozkradziona (Mixtur i Flauto traverso). Metalowe jak i drewniane piszczałki oraz szafa organowa (część wewnętrzna) były brudne od farby i wapna. W klapach wewnątrz wiatrownic (wiatrownica – skrzynia, na której ustawione są piszczałki, klapy – ostatni element traktury gry otwierający dopływ powietrza do piszczałki) znajdował się gruz spadający z sufitu, który blokował zamknięcie się klapy, przez co dopływ powietrza był stały – zatem piszczałki cały czas wydawały dźwięki. Ponadto klawisze w manuałach były nierówne, a klawiatura pedałowa wymagała renowacji.

Organy przed remontem

W trakcie remontu

Przebieg remontu

Relacja Adama Zalewskiego,organisty, przeprowadzającego remont organów

Na samym początku trzeba było uruchomić dmuchawę i zabezpieczyć przed gryzoniami ją oraz przewody elektryczne. Drugim krokiem było uszczelnienie miecha, który był dziurawy i nie raz łatany. Później przyszedł czas na wyjęcie piszczałek i rozebranie szafy organowej. Okazało się przy tym, że pod ciężarem miecha przez długi okres, sufit zaczął się wyginać i był problem z wyjęciem największych piszczałek, które mierzyły 2,5 metra. Po usunięciu wszystkich piszczałek należało naprawić trakturę gry, a głównie abstrakty (deseczki przekazujące ruch od klawisza do klap w wiatrownicy), które zostały pogryzione przez zwierzęta i zastąpione drutami. To była chyba najtrudniejsza praca, gdyż dostęp tam był mocno ograniczony. Gdy traktura gry była sprawna, trzeba było usunąć gruz z klap w wiatrownicach – oczyścić każdą ze 135 klap (na każdy klawisz przypada jedna klapa). Trzeba było też starannie wyczyścić środek organów z gruzu i kurzu, który zalegał na wiatrownicach. Po naprawach mechanizmu gry, przyszedł czas na szafę organową, która została w całości zakonserwowana i pomalowana. Przed wstawieniem piszczałek trzeba było wszystkie starannie wyczyścić i zakonserwować. Piszczałki prospektowe dodatkowo zostały pomalowane, a drewniane – przetarte papierem ściernym i pomalowane drewnochronem. Wykonano też mały zabieg „kosmetyczny”, polegający na wyrównaniu klawiszy klawiatury (w manuałach, jak i w pedale) do jednego poziomu. W piszczałkach drewnianych krytych do szpuntów (szpunt – drewniany klocek owinięty skórą wkładany do piszczałki i zapychający jej wylot) zakupiono nową skórę za ok. 200 zł, która również przydała się na łatanie miecha. Została także odświeżona klawiatura nożna (wymiana skóry i filcu). Po wstawieniu wszystkich piszczałek przyszedł czas na strojenie. Problem w strojeniu następował, gdy okazało się że poszczególne piszczałki nie mają dostroików (nie zostały zrobione lub zostały zniszczone). Trzeba wiedzieć, że przy strojeniu organów należy zwrócić dokładną uwagę na każdą z 450 piszczałek. Trudności przysparzało również to, że niektóre piszczałki były nieoryginalne – wykonane najprawdopodobniej z cynku. Ostatecznie, na dwa tygodnie przez jubileuszem kościoła, udało się zakończyć wszystkie planowane prace i instrument nastroić. Zaś dla mnie był to czas nie tylko pracy i nauki zarazem, ale realizowania mojej życiowej pasji.

Po II wojnie światowej posługę duchową prowadzili księża ze Szczytna i nie tylko.
Ostatecznie Parafia została zlikwidowana i dołączona do Parafii w Szczytnie jako jej filiał.

Między innymi posługę duchową prowadził ks. Jan Krzywoń.

Oto kilka zdjęć przesłanych przez ks. Jana Krzywonia z konfirmacji z 5 września 1965 r.

Konfirmacja

5 września 1965 r.

Konfirmacja

5 września 1965 r.

Konfirmanci

5 września 1965 r.

Młodzież

5 września 1965 r.

Parafianie

5 września 1965 r.

Parafianie

Ks. Jan Krzywoń

5 września 1965 r.

Pamiątka wykonana przez parafian

5 września 1965 r.

Zdjęcia przesłane przez byłych Parafian, mieszkających obecnie w Niemczech

Rok 1958 - przy wyjściu z nabożeństwa

1961 r. grupa młodzieży z p. Elsą Masuch

Ślub

190-lecie kościoła ewangelickiego w Rańsku - 19-20.08.2017 r.

Szczególowa relacja na stronie Jubileusze

REMONTY

Lipiec 2021. Zakończenie remontu dachu kościoła w Rańsku

Zakończył się remont na kościele Ewangelickim w Rańsku. Inwestycja jest częścią projektu "Mazurski szlak kościołów ewangelickich", a środki zostały pozyskane za pośrednictwem LGD Brama Mazurskiej Krainy z programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. W ramach prac zostało naprawione i poddane konserwacji pokrycie dachu. Na ten cel Parafia Ewangelicka w Szczytnie pozyskała pomoc w wysokości 50.000 zł.

Dach przed

... i po remoncie

Kościół w Rańsku w całej okazałości

Ofiary na remont dachu kościoła w Rańsku / Spenden für die Renovierung des Daches der Kirche in Rheinswein

Obecny stan dachu

DRODZY !!

Zwracamy się do Was z prośbą o wsparcie projektu Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Szczytnie:
"Remont dachu kościoła filialnego w Rańsku".

Dzisiejsza budowla została wzniesiona na początku XIX wieku, ale już w 1827 roku dokonano jej gruntownego remontu.
W świątyni zachował się kolumnowy ołtarz kazalny, a także tablice, które upamiętniają poległych żołnierzy w czasie wojen napoleońskich oraz I wojny światowej.

W 2019 r. dzięki dotacji z Urzędu Marszałkowskiego udało się parafii wymienić dach na wieży oraz orynnowanie. Podczas prac stwierdzono, że główny korpus kościoła jest pokryty różnymi dachówkami, dachówki na siebie nierównomiernie nachodzą, przez co tworzą się szczeliny, w które wpada woda, śnieg, liście niszcząc poszycie.

W 2020 roku ponownie napisaliśmy projekt do Urzędu Marszałkowskiego na wymianę całego dachu i uzyskaliśmy dotację w wysokości 50.000,- zł, całkowity koszt prac jest wyceniony na 131.055,18,- zł.
Dzięki dodatkowemu wsparciu Martin Luther Bund oraz Gemeinschaft Evangelischer Ostpreußen zebraliśmy już łącznie prawie 90.000,- zł. Nadal brakuje jednak 40 000 zł.

Projekt jest szansą na ocalenie cennego obiektu architektury sakralnej. Bez Waszego wsparcia sobie nie poradzimy.

Ofiary można składać na numer konta:
Bank Spółdzielczy w Szczytnie
08 8838 0005 2001 0103 0898 0001
W tytule przelewu: remont dachu w Rańsku.
Również bezpośrednio przez zakładkę "Darowiny".

Der obige Text in deutscher Sprache. Klicken Sie auf die Flagge

27.06.2019 r. Zakończenie remontu wieży i orynnowania kościoła w Rańsku

Zakończył się remont na kościele Ewangelickim w Rańsku. Inwestycja jest częścią projektu "Mazurski szlak kościołów ewangelickich", a środki zostały pozyskane za pośrednictwem LGD Brama Mazurskiej Krainy z programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. W ramach prac zostało naprawione i poddane konserwacji pokrycie wieży oraz orynnowanie. Na ten cel Parafia Ewangelicka w Szczytnie pozyskała pomoc w wysokości 50.000 zł.

Wieża przed

... i po remoncie

Kościół w Rańsku w roku 2004

po remoncie elewacji

Kościół w Rańsku w roku 2019

po remoncie wieży i wymianie rynien. Niestety elewacja wymaga ponownego remontu.

19.01.2019 r. Podpisanie umowy na remont kościoła w Rańsku

W dniu 19 stycznia 2019 r. Parafia podpisała umowę z samorządem Województwa Warmińsko - Mazurskiego na dofinansowanie w wysokości 50 000 zł remontu zabytkowej wieży kościoła w Rańsku. Ze strony Parafii umowę podpisał ks. Witold Twardzik, a ze strony samorządu wojewódzkiego p. Sylwia Jaskulska - V-ce Marszałek Województwa. W podpisaniu umowy uczestniczył też ks. Adrian Lazar.
Inwestycja jest częścią projektu „Mazurski szlak kościołów ewangelickich”, a środki zostały pozyskane za pośrednictwem LGD Brama Mazurskiej Krainy z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
> Należy przy tym zaznaczyć, że pierwotny wniosek wraz z niezbędną dokumentacją został przygotowany i złożony w Urzędzie Marszałkowskim przez ks. Alfreda Borskiego i p. Alberta Kilimanna a następonie uzupełniony przez ks. Adriana Lazara przy udziale p. Alberta Kilimanna.

Ks. Adrian Lazar, p. Sylwia Jaskulska - Vice Marszałek Województwa, ks. Witold Twardzik

Zdjęcie z Facebooka p. Sylwii Jaskulskiej

Remont plebanii

W dniach 14.07-17.08.2017 r. firma p. Tadeusza Calińskiego (CalDach) przeprowadziła remont dachu na budynku parafialnym w Rańsku. Zadanie było zdecydowanie prostsze, niż w przypadku plebanii w Szczytnie – co wiązało się z prawie o połowę mniejszą powierzchnią. Dodatkowym wyzwaniem było pokrycie przybudówki, w której znajduje się obecnie kotłownia oraz należyte zabezpieczenie wysokiego komina.
Trzeba było również uporać się z rurą kanalizacyjną, odprowadzającą nieczystości z piętra do kanalizacji, którą kiedyś ktoś umiejscowił na zewnątrz budynku. Z tym jednak zadaniem, bez żadnego problemu, poradził sobie pan Reinhard Krzenzek, który najpierw przygotował nowe miejsce w ścianie, a potem ukrył rury w murze.

Plebania przed remontem

Plebania po remoncie