Jubileusze





6 lipca 2025 r.      500 lat Reformacji na Mazurach

6 lipca 1525 r. książe Prus Książęcych, Albrecht Hohenzollern ogłosił Mandat reformacyjny. Tym samym wprowadził luteranizm w całym kraju.
Był to pierwszy akt ustalający nowy porządek kościelny w Prusach Książęcych wprowadzający formalnie nowe wyznanie. Prusy stały się pierwszym protestanckim krajem na świecie.
Finałem tego procesu stała się Ordynacja kościelna (czyli Kirchenordnung) ogłoszona na sejmie pruskim 10 grudnia 1525 r. i nadająca Kościołowi konkretne ramy liturgiczne i prawne.

mapa

źródło: Janusz Małłek - Granice państwowe, kościelne i administracyjne Prus Książęcych w XVI wieku (Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 131-139, 1966 r.

Uwagi:
1. Na mapie widnieją nazwy miejscowości obowiązujące od roku 1945. W pliku PDF załączono wykaz miejscowości w brzmieniu zamieszczonym w Traktacie Krakowskim z 8 kwietnia 1525 r. z ich polskimi i niemieckimi odpowiednikami. PDF
2. W 1525 r. nie istniało starostwo szczycieńskie. Utworzono je 1 lutego 1818 r.

CDN ...

6 lipca 2015 r. - inauguracyjne uroczystości w Pasymiu

Wypowiedź ks. Witolda Twardzika, Proboszcza Parafii Ewangelickiej w Pasymiu, z okazji 490 - lecia Reformacji na Mazurach.

Poniższy tekst ukazał się w Nr 4 "Naszego Informatora" i jest również dostępny na stronie "Nasz Info"

twardzik
Co Bóg mój chce, niech stanie się najlepsza wola Jego, obfitą pomoc wszystkim śle, co mocno wierzą w Niego.
Nasz wierny Bóg uwalnia z trwóg; a karze tylko miernie.
Kto dzień po dniu zaufa Mu, Pan temu sprzyja wiernie .


Słowami pieśni księcia Albrechta Hohenzollerna pozdrawiam wszystkich Czytelników Naszego Informatora.

6 czerwca 2015 r. w Pasymiu diecezjalną uroczystością ustanowienia pierwszego na świecie krajowego kościoła luterańskiego w Prusach Książęcych zainaugurowaliśmy obchody jubileuszu 500-lecia Reformacji na Mazurach.
Jako ewangelicy jesteśmy od pięciu stuleci wpisani w historię Chrystusowej wspólnoty. Czasy, które minęły, nie są martwe lecz żyją w nas. Tej zaś historii nie musimy się wstydzić.
500 lat ewangelicyzmu na Mazurach jest dowodem wierności dla Jezusa Chrystusa, znakiem przywiązania do Kościoła, głębokiego zakorzenienia naszych przodków i nas w prawdzie Ewangelii.
Piękne dzieje naszych parafii, nawet w tych bardzo trudnych latach po drugiej wojnie światowej, kiedy to kilkadziesiąt tysięcy Mazurów opuściło rodzinne strony, są znakiem wdzięczności i dziękczynienia wobec Boga za to, co za nami, ale też zachętą do jeszcze gorliwszego wyznawania naszej wiary i wezwaniem do życia z, i dla Ewangelii, które nasze świadectwo wobec otoczenia czyni wyrazistym.
        By iść w przyszłość - warto znać dzieje, zwłaszcza własnego Kościoła, własnej parafii. Warto przyjrzeć się ludziom, którzy je tworzyli. Warto chronić od zapomnienia zdarzenia naszej przeszłości, które ukazują nam nasz duchowy rodowód i są uwierzytelnieniem naszego ewangelickiego i kościelnego dzisiaj.
Nasze ewangelickie "dziś" na Mazurach i Warmii jest konsekwencją wydarzeń z przeszłości. Odtworzenie dziejów Kościoła luterańskiego, naszych parafii, jest możliwe tylko wtedy, jeśli umiejscowimy je w szerszym kontekście wydarzeń zarówno w stolicy dawnego Księstwa Pruskiego, Królewcu, jak i na mazurskiej prowincji. Zachęcam do zapoznania się z referatem Prof. dr. hab. Janusza T. Maciuszko, wygłoszonym w trakcie uroczystości: Przed 490 laty.... Rys historyczny, który pogłębi Państwa wiedzę dotyczącą dziejów ewangelicyzmu na terenie Diecezji Mazurskiej.
Zachęcam także do zapoznania się z okolicznościową publikacją wydaną przez Parafię Ewangelicko-Augsburską w Pasymiu. Znajdziecie w niej Państwo krótkie artykuły: prof. Jacka Wijaczka z Torunia: "Albrecht - luteranin i głowa Kościoła luterańskiego w Prusach Książęcych", "Wielki mistrz pod wpływem Wielkiego Reformatora" oraz "Albrecht a Reformacja w Polsce", prof. Andreasa Kosserta z Berlina: "Duch Prus. Dzieje Reformacji i jej europejskie znaczenie". Wczytać będziecie się mogli Państwo w kazanie biskupa pomezańskiego Georga von Polentz, które wygłosił na Boże Narodzenie 1523 r. w katedrze królewieckiej. W kazaniu tym biskup von Polentz, jako pierwszy z biskupów rzymsko - katolickich, wyraźnie opowiedział się po stronie Reformacji, wskazując, że jedyna droga do zbawienia prowadzi przez wiarę i chrzest, a obowiązkiem chrześcijanina jest wierne trzymanie się wskazań zawartych w Piśmie Świętym, w jego nieskażonej postaci.
       W trakcie lektury proponuję wsłuchanie się w ewangelicką pieśń i muzykę organową powstałą w XVI i XVII wieku w dawnych Prusach, zarejestrowaną na płycie CD, dołączoną do broszury. Usłyszycie Państwo pieśni w wykonaniu chóru Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Wiśle Jaworniku, które do dziś śpiewane są w naszych kościołach. Są to chorały napisane przez Księcia Albrechta, Biskupa Paula Speratusa, Georga Weissel, Heiricha Alberta i Johanna Gramanna (Poliandra).
Dopełnieniem tego są utwory organowe Heinricha Alberta, Daniela Magnusa Gronau, oraz z Tabulatury Gdańskiej wykonane na organach w Pasymiu przez pochodzącego z Prus, kompozytora i organistę prof. Oskara Gottlieba Blarr'a oraz Klaudię Camillę Twardzik z Pasymia.
        Zachęcam także do zapoznania się z przewodnikiem wydanym również przez Pasymską Parafię: Szlak ewangelickiego dziedzictwa kulturowego dziś. Mazury, Warmia, Suwalszczyzna. Szlak poprowadzi Państwa śladami historii i przybliży obecne materialne i duchowe dziedzictwo Diecezji Mazurskiej, uniwersalnym językiem architektury sakralnej. Życzę sobie i Państwu, aby miniony już jubileusz był twórczą inspiracją do odkrywania wciąż jeszcze nieznanych kart historii naszych parafii, życia religijnego na różnych jego płaszczyznach: edukacji, diakonii, sztuki, muzyki, tradycji i obyczajów ludności tu mieszkającej, życia społecznego, kulturalnego, a także politycznego.
       Życzę, Państwu, aby nasze aktywne działanie pomagało innym pojąć ogromne bogactwo kulturowe tej ziemi, wieloetniczne, wielowyznaniowe tradycje dawnych Mazur.

ks. Witold Twardzik

6 lipca 2015 r. - Przebieg uroczystości

Uroczystości rozpoczęły się porankiem muzycznym. Wystąpiły chóry: Parafii Ewangelicko-Augsburskich w Wiśle Jaworniku oraz Parafii Ewangelicko - Augsburskiej w Jaworzu. Na organach grała Klaudia Camilla Twardzik.

jawornik
Jaworze
klaudia Klaudia Camilla Twardzik - organy.
W głębi - Adam Twardzik

O godzinie 11.00 rozpoczęło się jubileuszowe nabożeństwo. Udział w nim wzięli m.in. biskup Diecezji Mazurskiej - ks. Rudolf baranowski, biskup Diecezji Warszawskiej - ks. Jan Cieślar, księża Zdzisław Sztwiertnia i Władysław Wantulok, którzy przybyli wraz chórami oraz księża Diecezji Mazurskiej. Udział w uroczystości wzięli także goście ekumeniczni, m.in. dziekan Parafii Rzymsko-Katolickiej w Pasymiu - ks. Józef Grażul.

księża
Duchowni

Nabożeństwo rozpoczęło się preludium organowym w wykonaniu Klaudii Camilli Twardzik oraz pieśnią: Podnieście się wywierzchy bram w wykonaniu Chóru z Wisły Jawornika. Utwór ten został napisany przez Georga Weissela, duchownego luterańskiego i poetę z Królewca, w 1623 r. z okazji poświęcenia nieistniejącego już dziś kościoła w Królewcu-Rossgarten.
W czasach Reformacji chór uczył śpiewu uczestników nabożeństwa. Tak też wzorem Reformacji, wszystkie pieśni rozpoczynał Chór z Jawornika, a kolejne zwrotki śpiewali zgromadzeni.
W trakcie nabożeństwa śpiewane były pieśni, które związane są z Reformacją na naszej ziemi, m.in. pieśni:

Kazanie wygłosił ks. bp Jan Cieślar, Zwierzchnik Diecezji Warszawskiej.

biskup
Podkreślił w nim znaczenie Reformacji nie tylko w wymiarze religijnym, ale także społeczno-kulturowym.
Przypomniał, że Kościołowi Ewangelickiemu zawdzięcza się dowartościowanie służby charytatywnej, czytelnictwa i literatury.
Biskup zwrócił uwagę na to, że głęboka wiara Mazurów czyniła z nich ludzi pracowitych, sumiennych i odpowiedzialnych.
Tu zawsze byli odważni, mocni, silni ludzie - mówił Biskup.

Historyczne tło Reformacji w Prusach Książęcych zostało przybliżone przez prof. dr. hab. Janusza T. Maciuszko z Warszawy.

W trakcie nabożeństwa śpiewał także Chór z Jaworza.

Pod koniec zaś wysłuchaliśmy życzeń zaproszonych gości.

gorecki prof. Ryszard Górecki. Senator RP. Rektor UWM
jaskulska Sylwia Jaskulska - V-ce Marszałek Woj. W - M

Nie zabrakło również parafian ze Szczytna oraz gości z Niemiec.

goscie Maria i Ryszard Jerosz
W głębi: Ks. Franciszek Czudek z małżonką Janiną
gosc1 Sabina i Krzysztof Tamowscy
goscie3 Ks. Manfred Treutler z żoną.
Ewa Bohlmann ze Szczytna
chila Barbara i Dieter Chilla ze Steinfurt (Niemcy)

Publiczność dopisała !!!

zbor
Zbór

Jubileuszowy koncert w wykonaniu chórów z Wisły Jawornika i Jaworza, a także Klaudii Camilli Twardzik, która zagrała m.in. wariacje chorałowe na temat Warownym grodem jest nam Bóg działającego w Gdańsku Daniela Magnusa Gronau, zakończył uroczystości.


15 - 18 sierpnia 2019 r.  300-lecie kościoła ewangelickiego w Szczytnie.

W roku 1231, siedmiu rycerzy Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie pod wodzą mistrza Hermana von Balka, przekroczyło Wisłę pod Toruniem. Rozpoczął się okres chrystianizacji ale również ciemiężenia Prusów i Litwinów.
Nastąpił także szybki rozwój gospodarczy tych terenów. Powstawały grody, zamki, nowe wsie lokalizowane na prawie Państwa Zakonnego, nowe trakty komunikacyjne. Ekspansja Zakonu następowała w pierwszej kolejności w kierunku północnym. Z przyczyn geograficznych (lasy, mokradła, jeziora) rozprzestrzenianie się w kierunku wschodnim była utrudnione.
Ponad wiek zajęło rycerzom zakonnym dotarcie do terenów dzisiejszego powiatu szczycieńskiego.
Dopiero w roku 1350 na polecenie komtura elbląskiego Ortolfa z Trewiru (Ortolf von Tier) na miejscu wcześniejszego, pruskiego grodziska plemienia Galindów powstała, pomiędzy dwoma jeziorami (dzisiaj zwane jako Domowe Małe i Domowe Duże) drewniano - ziemna strażnica obronna. Dwadzieścia lat później Litwini pod wodzą księcia Kiejstuta spalili strażnicę. Po tym wydarzeniu w latach 1370 - 1380 wybudowano murowany zamek otoczony murami obronnymi i fosą.
Ku czci komtura elbląskiego, zamek oraz powstające zabudowania przedzamcza nazwano Ortolfsburg, póżniej Ortelsburg. Nazwa ta przetrwała do roku 1945, kiedy to władze polskie zmieniły ją na Szczytno.

Pierwsze udokumentowane nabożeństwo odprawione zostało w dniu 30 listopada 1402 r., w trakcie wyświęcania zamkowej kaplicy PW. Św. Anny w nowo wybudowanym zamku.

W dniu 5 września 1485 r, na mocy dokumentu wystawionego przez biskupa Mikołaja Tuengena, pierwszym proboszczem Parafii w Szczytnie PW. Św. Katarzyny zostaje Mikołaj z Rzekwuja (Gollub - „Historia miasta Szczytna”-„Geschichte der Stadt Ortelsburg”). Należy więc uznać, że w dniu tym istniał lub w tym czasie rozpoczęto budowę kościoła, na terenie dzisiejszej lokalizacji przy ul. Warszawskiej.
Pierwsze kościoły były drewniane, w dodatku mieściły się w pobliżu drewnianej zabudowy mieszkalnej, co narażało je na często wzniecane wówczas pożary. Narażone były również na zniszczenie, w wyniku prowadzonych w tym czasie wojen.

Wg Hemana Golloba (Geschichte der Stadt Ortelsburg) kościoły mieszczące się w obecnej lokalizacji płonęły, wraz z zabudową mieszkalną :

Gollub wspomina jeszcze o jednym, wielkim pożarze Szczytna z 9 lipca 1653 r., tym razem we środę a nie w piątek. Spłonęła cała zabudowa Szczytna, w tym również proboszczówka (widmunt). Jedyną ocalałą budowlą był kościół ewangelicki.
Wspomina również o rozbiórce i nowej budowie kościoła w latach 1578 - 1579.

W roku 1715 rozpoczęto budowę, przynajmniej szóstego z kolei, kościoła przy ul. Warszawskiej. Patronat nad budową objął król Fryderyk Wilhelm I, który ofiarował 10 000 cegieł, 20 000 dachówek, 200 ton wapna, belki i deski. Parafianie zaś obciążeni zostali specjalnym podatkiem.
Budowę ukończono w roku 1719.

Kościół ewangelicki w Szczytnie przetrwał prawie niezmienionej formie 300 lat (pod koniec XIX wieku lub na początku XX przebudowano wieżę - pierwotna iglica eksponowana była w czasie uroczystości na placu, obecnie stoi we wnętrzu kościoła). Sam budynek niezbyt ucierpiał w czasie działań wojennych I i II wojny światowej. Już tyle szczęścia nie miały obiekty towarzyszące kościołowi: w sierpniu 1914 r. spłonęła doszczętnie proboszczówka przy ul. Polskiej (widmunt)wraz z archiwaliami, a w 1945 r. w wyniku bombardowania częściowemu zniszczeniu uległa północna część obecnej plebanii oraz całkowicie spłonął (być może w skutek celowego podpalenia) budynek superindentury mieszczący się przy ul. Warszawskiej, na terenie obecnej siedziby Spółdzielni Mieszkaniowej "Odrodzenie" w Szczytnie. Spłonęła również cała dokumentacja z lat 1914 - 1945.

W roku 2015 lub 2016 Rada Parafialna wraz z ówczesnym proboszczem - ks. Alfredem Borskim, postanowiła uczcić rocznicę 300 lat kościoła specjalnie przeprowadzonymi uroczystościami w dniach 15 - 18 sierpnia 2019 r. Pierwotnie - uroczystości miały się rozpocząć w dniu 15 sierpnia występami chórów Diecezji Mazurskiej. Z przyczyn niezależnych od Parafii Zjazd Chórów Diecezji Mazurskiej odbył się w czerwcu 2019 r.

OBCHODY JUBILEUSZU 300-LECIA KOŚCIOŁA EWANGELICKIEGO W SZCZYTNIE.

Gościem honorowym obchodów był ks. bp Manfred Rekowski - Prezes Ewangelickiego Kościoła w Nadrenii, który urodził się na Mazurach w miejscowości Mojtyny - były powiat szczycieński (obecnie Mojtyny należą do powiatu olsztyńskiego)

Mieliśmy zaszczyt gościć biskupów i księży, którzy uświetnili nabożeństwo dziękczynne, w osobach: bp. Jana Szarka, bp. Janusza Jaguckiego, bp. Jerzego Samca, bp. Rudolfa Bażanowskiego, bp. Adriana Korczago, bp. Pawła Hause, ks. Georga Krafta (Niemcy), ks. Christiana Nell-Wunsch (Niemcy), ks. Alfreda Borskiego, ks. Witolda Twardzika.

Szczególnymi gośćmi byli:

Pozdrowienia przekazali:

Odwiedzili nas również księża sąsiednich Parafii: ks. Bogusław Juroszek (Mikołajki), ks. Jan Neumann (Ryn), ks. Łukasz Stachelek (Olsztyn), ks. Roland Zagóra (Nidzica).

Trudu tłumaczenia konsekutywnego w trakcie uroczystości, z języka polskiego na niemiecki i odwrotnie, podjęła się p. Agnieszka Lorenz z Düsseldorfu.

Cały przebieg uroczystości nagrywany był przez operatorów Redakcji Ekumenicznej TVP. Z tego powstał jedynie 25 minutowy film wyemitowany we wrześniu 2019 r. przez program TVP2, w dodatku o godz. 625.

Film można jeszcze zobaczyć na stronach vod.tvp.pl , ale tylko z komputerów zarejestrowanych w Polsce, po obejrzeniu kilku reklam.

Przebieg uroczystości:

15.08.2019 - Piknik parafialny.

Piknik parafialny rozpoczął się krótkim nabożeństwem. Po wysłuchani rozważania ks. Adriana Lazara, modlitwie i wykonaniu kilku pieśni parafianie i goście udali się na dziedziniec kościelny, gdzie przy konsumpcji kiełbasek z rożna i sałatek wykonanych przez szczycieńskie parafianki miło spędzali czwartkowe popołudnie. Był to szczególny czas na rozmowy, spotkania, odnowienie dawnych przyjaźni.
Dla młodzieży przygotowano okolicznościowi quiz - zabawę ze znajomości detali wystroju kościoła oraz konkurs malarski.
Wyniki konkursu plastycznego ogłoszono w trakcie niedzielnego nabożeństwa w dniu 8 września 2019 r.

W trakcie pikniku uczestnicy czterokrotnie wracali do kościoła by wysłuchać:



Więcej zdjęć z pikniku parafialnego znajdziesz tutaj


16.08.2019 - Koncert jubileuszowy.

W kolejnym dniu odbywał się koncert jubileuszowy.
Przed koncertem artyści oraz słuchacze miło spędzili czas przy kawie i herbacie delektując się wypiekami szczycieńskich parafianek

O atmosferze wspólnie spędzonych chwil przed koncertem świadczą zdjęcia, które obejrzeć można tutaj


Koncert rozpoczął się słowem wstępnym ks. Adriana Lazara oraz ks. Witolda Twardzika, który to przedstawił sylwetki wykonawców oraz utwory przez nich wykonywane.
Koncert rozpoczął organista Parafii w Szczytnie p. Adam Zalewski, następnie kilka pieśni zaprezentowała p. Natalia Kreft (sopran). Część solistyczną zakończył koncert p. Klaudii Camilli Twardzik (organy). W drugiej części koncertu wystąpił Chór Gloria Parafii E-A w Skoczowie pod dyrekcją p. Gabrieli Targosz oraz p. Bolesława Nogi, w trzech odsłonach: jako chór mieszany, żeński oraz męski. Występ Chóru Gloria poprzedziło słowo wstępne ks. Alfreda Borskiego. Mówca nie tylko omówił historię samego Chóru (w br. Chór obchodzi 100 letnią rocznicę powstania) ale również nawiązał do historii protestantyzmu na Śląsku Cieszyńskim i w samym Skoczowie.
Podczas koncertu zabrali także głos: w imieniu wojewody warmińsko-mazurskiego, p. Henryk Żuchowski oraz posłanka na sejm RP, p. Urszula Pasławska.


Te oraz wiele, wiele więcej zdjęć z koncertu znajdziesz tutaj


17.08.2019 - konferencja naukowa "300-lecie kościoła ewangelickiego w Szczytnie - kościół niemym świadkiem historii"


W sobotę miała miejsce konferencja naukowa "300-lecie kościoła ewangelickiego w Szczytnie - kościół niemym świadkiem historii".
Pierwszym prelegentem był p. Klaus Lorenc z Dusseldorfu, który mówił o dziejach kościoła ewangelickiego w Szczytnie - jego historii, architekturze oraz życiu parafialnym. Z okazji jubileuszu wydał on polsko-niemiecką książkę o kościele w Szczytnie.
Następnym mówcą był p. Wiktor Marek Leyk z tematem "Tożsamość mazurska i ewangelicka w przekazie rodzinnym", w którym przybliżył losy swojej rodziny, jej oddanie Kościołowi, ewangelickim wartością i ziemi mazurskiej.
Kolejnym prelegentem był bp senior Rudolf Bażanowski z tematem "Kościół Ewangelicko-Augsburski na Mazurach po 1945r.". Wykładowca podjął w nim trudne losy Kościoła Ewangelickiego i jego wiernych po działaniach wojennych II wojny światowej, a także opis służby i duszpasterskiej pomocy pierwszych księży mazurskich. Jednocześnie podczas tego wykładu miała miejsce prezentacja dwutomowej książki autorstwa prelegenta "Kościoły i parafie diecezji mazurskiej - przeszłość i teraźniejszość".
Ostatnim referentem był p. Waldemar Mierzwa, właściciel oficyny "Retman". Poprzedni prelegenci mówili przede wszystkim o historii, natomiast p. Mierzwa, mówił o tym co jest. Wraz z żoną, od prawie 20 lat wydają książki opisujące dzieje i kulturę mazurską, jak również wiele książek o historii ewangelicyzmu na Mazurach. P. Waldemar Mierzwa jest także inicjatorem akcji społecznych na terenie Mazur: Przywróćmy malwy ogrodom Mazur i Warmii (od 2013), Zapalmy światełko Mazurom (od 2014) oraz Galeria Mazurskiego Portretu (od 2018, trwa do końca sierpnia br.). Całość konferencji uświetniły występy chórów: Kantata ze Szczytna pod dyrekcją p. Mariusza Pardo oraz Pasjonata ze Świętajna pod dyrekcją p. Joanny Gawryszewskiej.

Tekst wykładu ks. bp. Rudolfa Bażanowskiego "Ewangelicy na Mazurach i Warmii po 1945 roku" tutaj


Relacja zdjęciowa zkonferencji


18.08.2019 - Nabożeństwo dziękczynne


W niedzielę 18 sierpnia odbył się najważniejszy punkt obchodów - nabożeństwo dziękczynne Pamiątka Poświęcenia Kościoła pod przewodnictwem Biskupa Kościoła ks. Jerzego Samca.
Przed nabożeństwem na placu kościelnym wystąpił zespół puzonistów z Parafii Düsseldorf - Wersten.

Zgodnie ze zwyczajem, księża zostali poprowadzeni do kościoła przez członków Rady Parafialnej.
Po wysłuchani pieśni w wykonaniu Chóru Gloria, ks. Adrian Lazar w asyście ks. Christian Nell-Wunsch z Parafii Düsseldorf - Wersten, przywitał zgromadzonych słowami Psalmu 100,5

Albowiem dobry jest Pan;

Na wieki trwa łaska Jego,

A wierność Jego z pokolenia w pokolenie.

Liturgia wstępna została poprzedzona wykonaniem przez Chór Gloria 3 pieśni, w tym pieśni "Ojcowski dom".
Liturgię wstępną oraz liturgię Słowa Bożego prowadzili: ks. Alfred Borski, ks. Christian Nell-Wunsch, ks. Adrian Lazar, ks. Witold Twardzik.

Fragmenty Słowa Bożego zostały odczytane:

z Dziejów Apostolskich przez ks. Witold Twardzika - Obj. św. Jana 21,1-5


I widziałem nowe niebo i nową ziemię; albowiem pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, i morza już nie ma.
I widziałem miasto święte, nowe Jeruzalem, zstępujące z nieba od Boga, przygotowane jak przyozdobiona oblubienica dla męża swego.
I usłyszałem donośny głos z tronu mówiący: Oto przybytek Boga między ludźmi! I będzie mieszkał z nimi, a oni będą ludem jego, a sam Bóg będzie z nimi.
I otrze wszelką łzę z oczu ich, i śmierci już nie będzie; ani smutku, ani krzyku, ani mozołu już nie będzie; albowiem pierwsze rzeczy przeminęły.
I rzekł Ten, który siedział na tronie: Oto wszystko nowym czynię. I mówi: Napisz to, gdyż słowa te są pewne i prawdziwe.

przez ks. Alfreda Borskiego z Ewangelii św. Marka 4,30-32


Mówił Jezus: Do czego przyrównamy Królestwo Boże albo jakim podobieństwem je wyrazimy?
Jest jak ziarno gorczyczne, które, gdy zostanie zasiane do ziemi, jest najmniejsze ze wszystkich nasion na ziemi.
Ale gdy zostaje zasiane, wyrasta i staje się większe od wszystkich jarzyn, i wypuszcza tak wielkie gałęzie, że w jego cieniu mogą się gnieździć ptaki niebieskie.

Po zmówieniu Wyznania Wiary, zgromadzeni zaśpiewali na stojąco hymn luteran "Warownym grodem jest nasz Bóg".

Kazanie w języku niemieckim wygłosił bp Nadrenii ks. Manfred Rekowski, a tłumaczył symultanicznie ks. bp Adrian Korczago - biskup Diecezji Cieszyńskiej

Tekst kazania (w tłumaczeniu p. Elżbiety Katzmarskiej) dostępny jest w formacie pdf kazanie

Po Zwiastowaniu Słowa Bożego, dwie pieśni zaśpiewał Chór Cantabo naszej Parafii, prowadzony obecnie przez organistę, Adama Zalewskiego.

Szczególnym momentem nabożeństwa były słowa pozdrowienia wygłoszone przez Biskupa Kościoła ks. Jerzego Samca a skierowane do zgromadzonych wiernych, w szczególności do szczycieńskich parafian. Biskup Kościoła poinformował o zmianie na stanowisku proboszcza parafii. Dotychczasowego proboszcza-administratora, ks. Witolda Twardzika zastąpił ks. Adrian Lazar.

Pełny tekst wystąpienia ks. bp. Jerzego Samca - poniżej.

Tekst jest "stenogramem" z ścieżki dźwiękowej filmu Tadeusza Tomaszewskiego "Uroczyste Nabożeństwo"

"Drogie Siostry, drodzy Bracia w Jezusie Chrystusie!

Jednym z najprzyjemniejszych obowiązków posługi Biskupa Kościoła jest przywilej odwiedzania różnych parafii w czasie ich świąt.
I z pewnością wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę, że nasz Kościół Ewangelicki w Polsce jest bardzo, bardzo różny. Mamy kościoły, które są przepełnione ludźmi w czasie takich świąt i odbywają się także drugie nabożeństwa na placach, ponieważ nie wszyscy mieszczą się w potężnym kościele. Ale mamy także parafie, które są mniejsze niż wasza, może nawet kościoły są czasami większe, i chociaż jest miejsce, gromadzi się tylko gromadka ludzi na takim nabożeństwie.

I za każdym razem kiedy dziękuję Radzie Parafialnej, za chwilę to uczynię, zwracam uwagę, że to jest szczególna parafia. Bo tak jest. Każda parafia, niezależnie, czy jest ona największa w Polsce, czy też najmniejsza, czy też średnia, każda parafia jest szczególna. Każda parafia zmaga się ze swoimi problemami, radościami, smutkami, nadziejami.

Także Wasza Parafia jest szczególna. Naprawdę jest szczególna. Znajduje się w szczególnej ziemi, tutaj Mazurskiej, która została tak bardzo doświadczona, o czym wczoraj bardzo wyraźnie można było usłyszeć.

I chciałem do was skierować słowa z księgi proroka Jeremiasza z 29 rozdziału, wiersze od 11 do 13.

Albowiem ja wiem, jakie myśli mam o was - mówi Pan - myśli o pokoju, a nie o niedoli, aby zgotować wam przyszłość i natchnąć nadzieją.

Gdy będziecie mnie wzywać i zanosić do mnie modły, wysłucham was.

A gdy mnie będziecie szukać, znajdziecie mnie. Gdy mnie będziecie szukać całym swoim sercem.

To są niesamowite słowa, które poprzez proroka Jeremiasza Bóg przekazuje swojemu ludowi. Bo tak naprawdę mówi nam, że zna naszą sytuację. On zna sytuację Parafii, parafian tutaj w Szczytnie, Skoczowie, Pasymiu, Kętrzynie, ale także w Niemczech: Dortmundzie, Düsseldorfier, Wupertalu, z wszystkich tych miejsc, skąd tutaj przyjechaliście. Wie jakie mamy troski. kłopoty. nadzieje, marzenia. Mimo to, że nas tak dokładnie zna, mówi nam o tym, że ma pozytywne myśli o nas. Chcę nam zgotować przyszłość i natchnąć nadzieją. "Chcę wysłuchać waszych modlitw, gdy mnie będziecie szukać całym swoim sercem".

Dlatego chcę Wam podziękować. Na wstępie Radzie Parafialnej i Proboszczowi - Proboszczom administratorom. Chcę Wam podziękować - Parafianom z Mazur, ze Szczytna, za wysiłek jaki wkładacie aby wasza społeczność była, funkcjonowała i aby te budynki, kościoły, plebanie były w dobrym stanie.

Dzisiaj macie szczególne święto, a raczej podwójne święto. Z jednej strony świętujecie 300 - lecie kościoła. Ale nie wiem, czy wszyscy Państwo wiedzą, że dzisiaj świętujecie pierwszy dzień nowego proboszcza administratora, ks. Adrian Lazara.

W pierwszym rzędzie chcę podziękować ks. Witoldowi Twardzikowi, który jest chyba najczęstszym proboszczem, bo trzeci raz w tej Parafii.

Witku dziękuję! Dziękuję w imieniu Kościoła!

Rada Parafialna jest przygotowana...

Rada Parafialna dziękuje ks. Witoldowi Twardzikowi za służbę wręczając bukiet kwiatów.

Teraz pozwólcie, że wywołam ks. Adriana Lazara.

Chciałem księże Tobie życzyć - przede wszystkim miłości do Boga i do ludzi. Czeka Cię tutaj trudne wyzwanie i zadanie. A jak będziesz kochał Pana Boga z całego serca, z całej siły, będziesz kochał także ludzi, którzy są wokół Ciebie, a miłość będzie pozwalała pokonywać wszelkie trudności. Będzie dawała nową perspektywę. Będzie dawała nadzieję. Z tą nadzieją, z tą perspektywą, z marzeniami, powinieneś ......

Zdradzę pewną tajemnicę, że ks. Lazar chciał bardzo, bardzo pracować na Mazurach.
"Wołaj do mnie, a odpowiem ci i oznajmię ci rzeczy wielkie i niedostępne, o których nie wiesz!

Powitanie ks. Adriana Lazara jako proboszcza.

Drugie podziękowanie dla wszystkich, którzy tutaj jesteście i dla tych, którzy nie mogli tutaj przybyć.
Dziękuję ks. Prezesowi Rekowskiemu, za to, że przyjął zaproszenie i za to głębokie - i obrazowe kazanie.
Chcę wam podziękować, za te wszystkie kroki, które były podejmowane, nie chcę przedłużać tej mowy,...........
Ale Wam, którzy pomagaliście Parafii w Szczytnie, Pasymiu i wszystkim innym parafiom mazurskim - bardzo serdecznie dziękuję.
Wszystkim dawnym mieszkańcom, którzy przyjeżdżacie tutaj, którzy nas wspieracie modlitwami, a także tym co posiadacie - przyjmijcie podziękowania ode mnie - personalnie, ale również od Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego w RP, którego władze tę reprezentuję."


Po zaśpiewaniu pieśni "Pomóż mi Jezu" (831) rozpoczęła się część spowiednio - komunijna.

Przemówienie spowiednie do tekstu z Ewangelii św. Łukasza rozdział 15 wiersze 21 i 32

Syn zaś rzekł do niego: Ojcze, zgrzeszyłem przeciwko niebu i przeciwko tobie, już nie jestem godzien nazywać się synem twoim.

Należało zaś weselić się i radować, że ten brat twój był umarły, a ożył, zaginął, a odnalazł się.

oraz Powszechną modlitwę spowiednią poprowadził Zwierzchnik Diecezji Mazurskiej, ks. bp. Paweł Hause.

Sakrament Komunii Świętej udzielany był przez wszystkich księży, biorących udział w nabożeństwie, z dwóch punktów położonych przed ołtarzem.

Po Spowiedzi i udzieleniu Komunii Świętej swoje pozdrowienia przekazali przedstawiciele: władz państwowych i samorządowych, goście z Niemiec oraz Parafii w Skoczowie (wykaz tych osób został wymieniony w części wstępnej tej strony).
Dodatkowo, należy zaznaczyć, że w trakcie wygłaszania pozdrowień

Na zakończenie nabożeństwa ks. Adrian Lazar w asyście Kurator Parafii p. Adeli Krzenzek, podziękował wszystkim uczestnikom nabożeństwa oraz wręczył statuetki aniołów: Chórowi Gloria na ręce p. Gabrieli Targosz, ks. bp. Alfredowi Rekowskiemu oraz ks. Jerzemu Samcowi.
Podziękował również ks. bp. Jerzemu Samcowi za życzenia, wypowiadając przy tym znamienne słowa:

"Wydaje mi się, jestem przekonany. Kocham to miejsce, kocham ten kościół i mam nadzieję, że odwzajemniają to parafianie."

Na zakończenie nabożeństwa słowa Błogosławieństwa przekazał zwierzchnik Kościoła, ks. bp. Jerzy Samiec, a zgromadzeni zaśpiewali pieśń "Panie, połącz nas" (308).



Po zakończeniu nabożeństwa, uczestnicy skierowali swoje kroki na dziedziniec kościelny, gdzie zasiedli do wspólnego posiłku.


Relacje zdjęciowe z:

nabożeństwa dziękczynnego - celebracja

nabożeństwa dziękczynnego - zgromadzeni wierni

posiłku po nabożeństwie

19-20 sierpnia 2017 r. - 190-lecie kościoła ewangelickiego w Rańsku

Sobotnie uroczystości rozpoczął ks. Alfred Borski od powitania przybyłych gości. Uczestnicy nabożeństwa, przy akompaniamencie gitary, zaśpiewali dwie pieśni.

Ważniejsze punkty programu były tłumaczone przez Erwina Gonsowskiego, by goście z Niemiec mogli w pełni zrozumieć, co się dzieje.
Gospodarz Gminy Dźwierzuty, wójt Marianna Szydlik, zabierając głos, przekazała serdeczne życzenia z okazji jubileuszu.

W trakcie uroczystości wystąpił chór mieszany GLORIA ze Skoczowa.


biskup Następnie ks. bp Rudolf Bażanowski, w ciekawy sposób, przedstawił historię ewangelicyzmu na Mazurach. Skierował również ciepłe słowa do wszystkich uczestników nabożeństwa.

Po 19:00 rozpoczął się koncert znanej w Polsce i w Europie śpiewaczki (sopran), pani Magdaleny Hudzieczek-Cieślar. Artystka zdobyła m.in. III nagrodę w XVI Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. Pietro Argento (Włochy). Muzyka i śpiew towarzyszy jej już od dzieciństwa. Na co dzień jest również wykładowcą akademickim. Z chęcią i zaangażowaniem organizuje wiele ciekawych przedsięwzięć muzycznych, jak choćby Międzynarodowy Festiwal „Muzyka Świata”, który odbędzie się w październiku b.r. w Pabianicach. Pochodzi z Ustronia, jest żoną biskupa Diecezji Warszawskiej KEA, ks. Jana Cieślara. Posiada przepiękny głos, który zgromadzonym podczas koncertu, pozwolił przenieść się do niezwykłego świata muzyki. Bardzo dobra akustyka w kościele i to, że śpiewaczka była tak blisko słuchaczy, z pewnością sprzyjało w stworzeniu tej niepowtarzalnej atmosfery. Artystce akompaniowała na elektrycznym pianinie Anastazja Wilczkowska, która ukończyła Akademię Muzyczną w Kijowie. Otrzymała m.in. wyróżnienie podczas Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. P. Lantie w Paryżu.

Cieślar

W niedzielę o godz. 10:00 rozpoczęto drugi dzień uroczystości, podczas których odbyło się nabożeństwo ze spowiedzią i Komunią Świętą. Po powitaniu, ks. bp Jerzy Samiec z ks. Alfredem Borskim Słowem Bożym i modlitwą poświęcili odrestaurowane organy, a szczycieński organista, Adam Zalewski, zagrał preludium organowe. Ta rekonsekracja nie miałaby miejsca, gdyby nie wspomniany wyżej Adam. Młody, ambitny, konsekwentny w dążeniu do swoich celów. Jego potencjał został zauważony przez ks. Alfreda Borskiego, który obejmując Parafię w Szczytnie, szukał osoby mogącej grać na organach podczas nabożeństw. Wtedy to właśnie Adam objął posadę organisty i gra podczas naszych nabożeństw w Szczytnie i w Rańsku. To on nieodpłatnie odrestaurował i doprowadził do pełnej użyteczności stare, zabytkowe organy w Rańsku, które zdaniem niektórych nie nadawały się już do niczego. Wymagało to od niego wiele poświęcenia oraz dużo cierpliwości i czasu. Z pewnością wszyscy parafianie ze Szczytna i Rańska, i wszyscy, którzy są związani z Parafią, są dumni z tego, że taka osoba jak Adam, pojawiła się „w odpowiednim czasie i miejscu”. Mało kto przypuszczał, że w Rańsku usłyszymy jeszcze kiedyś brzmienie zapomnianych organów. Jednak instrument wydał z siebie piękny głos i z pewnością będzie to czynił jeszcze wiele razy.

Przed pierwszą pieśnią miało miejsce jeszcze jedno podziękowanie. Ks. bp Jerzy Samiec oraz ks. Alfred Borski przekazali panu Tadeuszowi Calińskiemu i jego pracownikom wyrazy wdzięczności za przeprowadzony remont dachu na budynku parafialnym w Rańsku

Bp Samiec Ks. bp Jerzy Samiec wygłosił kazanie na podstawie 2 Księgi Mojżeszowej (19,1-6). Podkreślił w nim m.in. rolę niewielkich społeczności w Kościele, bo
„wszyscy są ważni, każda parafia, nawet najmniejszy filiał jest bardzo istotny dla Boga i dla Kościoła”.

Przemówienie spowiednie, oparte o słowa Psalmu 51,19, zostało wygłoszone przez ks. Adama Podżorskiego, Proboszcza Parafii Skoczów

Po nabożeństwie, prelekcję dotyczącą historii ewangelików w Rańsku wygłosił pan Dieter Chilla – przewodniczący Kreisgemeinschaft Ortelsburg (Stowarzyszenie byłych mieszkańców powiatu szczycieńskiego) w Herne. Tekst prelekcji poniżej.

Dieter Chilla - Historia ewangelików w Rańsku



Chila
To dla mnie zaszczyt, móc do Państwa teraz przemawiać. Serdecznie dziękuję, księże Borski. Dziękuję też parafianom w Rańsku.
Odczuwam tutaj pewien brak: ani się nie urodziłem, ani nie wychowałem na Mazurach. Mimo to czuję się jak syn, można powiedzieć – adoptowany syn tej ziemi.

Od wieków moi przodkowie żyli w powiatach szczycieńskim i nidzickim. Niektórzy z nich przybyli tutaj z okolic Salzburga i południowych Niemiec, i szybko zintegrowali się na terenach Prus Wschodnich.

Nie jestem teologiem i będę się pilnował, aby w tym kręgu profesjonalnych duszpasterzy nie formułować teologicznych wypowiedzi. Moim powołaniem jest historia, zaś moją wiedzę pozyskałem w przeważającej części z pism Maxa Toeppena, księży Mrongowiusza i Gregoroviusa, ale przede wszystkim z rozmów ze starymi Mazurami.

I tak chciałbym Państwu opowiedzieć o Bożym działaniu w Rańsku i jego okolicy, z mojej perspektywy.

Historia kościoła w Rańsku ma swoje początki w średniowieczu. W piśmie wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego z 1383 roku, na kościół zostały przeznaczone 4 łany. Jubileusz, który dzisiaj obchodzimy, odnosi się do poświęcenia kościoła przed 190 laty, w 1827 roku. Ten czas był kształtowany przez wojnę napoleońską, niszczycielski przemarsz jego wojsk przez ten kraj i przez wydarzenia związane z klęską pod Jeną i Auerstedt w 1806 roku. Rząd pruski uświadomił sobie wtedy, że mieszkańcy południowych Prus to ludzie lojalni, którzy zasługują na wsparcie.
Taki sam punkt widzenia był reprezentowany przez Konsystorz Kościoła w Królewcu, który zainicjował budowę nowych świątyń.
Równocześnie, w pierwszych latach XIX wieku rozwinęła się nowa forma aktywności religijnej: wspólnoty modlitewne, nazywane „gromadkami”. Elokwentni chłopi gromadzili mieszkańców okolicznych wsi, głosili Słowo Boże i śpiewali pieśni religijne. Kościół ewangelicki pozwalał zasadniczo na taką ludową formę pobożności. Poprzez bardziej intensywne życie religijne chciał wzmocnić swoją duszpasterską rolę.
W następnych latach Ewangelia stała się towarzyszem niemal wszystkich Mazurów. Został wydany nowy śpiewnik – Kancjonał Mazurski, ze słowem wstępnym Fryderyka Wilhelma Pierwszego, który w roku 1738 dał przywilej jego wydrukowania. Został on wydany w drukarni Hartung w Królewcu. Towarzyszył drodze życiowej Mazurów.

W roku 1945 był także częścią bagażu niemalże każdego Mazura podczas ucieczki z tego terenu. Niemal w każdej bibliotece rodzinnej znajdowały się przetłumaczone wydania Jana Arnta O prawdziwym chrześcijaństwie i pietystyczne kazania Augusta Hermanna Francke. Kilka z tych książek odziedziczyłem po mojej babci Wilhelminie. Jestem z tego dumny. Stanowią one nieodłączną część mojej biblioteki.
Głęboki pietyzm jest kluczem do wiary Mazurów w Kościele i wspólnotach modlitewnych, zarówno w Rańsku, jak i okolicznych wioskach. Ta „mazurska pobożność” była ochroną i tarczą Mazurów. Oni bowiem nie wiedli lekkiego życia, tutaj na skraju Puszczy Piskiej. W porównaniu do zachodnich regionów Prus, plony z ziemi były raczej skąpe. Opieka lekarska miała tutaj znikomy zasięg, gdyż większość i tak nie mogła sobie na nią pozwolić. Stopa urodzeń była ponadprzeciętnie wysoka. W Rzeszy Niemieckiej można ją było porównywać jedynie z Lasem Bawarskim i Eifel. Pozostawała jedynie mocna wiara w Boga, w ten Warowny Gród. To właśnie wiara w Boga i w zmartwychwstanie pozwalały przetrzymać te ciosy od losu.

Od ok. 1880 roku, przede wszystkim dla młodych ludzi nastąpiły decydujące zmiany: zakłady z Nadrenii i Westfalii przeprowadzały spotkania w wielu miejscach południowo-wschodnich Prus. Szukały one pracowników do nowo powstałych kopalni w Dortmundzie, Gelsenkirchen, Duisburgu i innych miastach Zagłębia Ruhry. Dawały perspektywę regularnych wynagrodzeń oraz mieszkań. Tysiące podążyły za tym wezwaniem.
Pomiędzy rokiem 1880 a 1916, do zagłębia Ruhry wyjechała jedna trzecia młodych ludzi. Księża widzieli te problemy i wzywali z ambony, także tutaj w Rańsku, do pozostania w ojczyźnie, aby nie załamało się rolnictwo. Jednak pokusa wyjazdu ze wschodnich Prus na zachód, ze względu na lepsze warunki, była zbyt duża.

W 1808 roku, na zlecenie kościelnego Konsystorza w Królewcu, superintendent Plewa odwiedził parafie w Dortmundzie i stwierdził: „Oni mają w swoich mieszkaniach solidne szafy, jakie do tej pory widywało się u ludzi z lepszych kręgów”. Jednakże powiedział także: „Większość młodych górników nie widzi niebezpieczeństwa śmiertelnej choroby płuc, która wynika z pracy pod ziemią”. 11 lipca 1921 roku, liczni Mazurzy wrócili z Zagłębia Ruhry do swojej ojczyzny.

Siły zwycięskie Traktatu Wersalskiego ustaliły po I wojnie światowej, że cały region Mazur (od Ostródy do Gołdapi) bez plebiscytu będzie należeć do nowo powstałego państwa polskiego. Po masowym proteście ludności, pod nadzorem aliantów, został przeprowadzony plebiscyt: w Rańsku zostało oddanych 236 głosów, wszyscy głosowali za pozostaniem w Niemczech. W sąsiednim Jeleniowie liczba głosów wyniosła 334, wszystkie za pozostaniem w Niemczech.

Jednakże wtedy jeszcze tego nie wiedziano, przyszłość pozostawała niepewna. W 1939 roku reżim nazistowski wypowiedział wojnę Polsce, która skończyła się w maju 1945 roku bezwarunkową kapitulacją. Większość mieszkańców Rańska i okolicznych wsi uciekła. Dla pozostałych rozpoczął się ciężki czas.
Publiczne przyznanie się do wiary ewangelickiej było na początku prawie niemożliwe. Aby ochrzcić swoje dzieci, a jednocześnie chronić je, niektórzy czynili to w Kościele Rzymskokatolickim.

Od tego czasu minęło ponad 70 lat. Panujące stosunki uległy znaczącej poprawie. Ludzie różnego pochodzenia i wyznania nauczyli się ze sobą żyć.
Bogu niech będą za to dzięki!

Jako wierzący chrześcijanin i Europejczyk, mam nadzieję, że temu regionowi i jego mieszkańcom dalej będzie się dobrze wiodło. Ludzie mają w księdzu Borskim zaufanego i troskliwego pasterza, który nie spuści swojego małego stadka z oczu.

Chciałbym swoje życzenia podsumować słowami pieśni Paula Gerhardta, która była wielokrotnie śpiewana przez te 190 lat w tym kościele. Ona mnie osobiście szczególnie porusza, bo była to ulubiona pieśń mojego mazurskiego dziadka Friedricha z Orżyn i mojej babci Wilhelminy:

Polecaj drogi swoje i życia swego los opiece tego Pana,co zły odwraca cios.

Kto chmurom, wichrom, burzy wyznaczyć umie szlak, ten i na ścieżki twoje, swej łaski ześle znak.

Pieśń 697

Opracowanie: Dieter Chilla
Tłumaczenie: Agnieszka Panek

Uroczystości uświetniły występy Chóru Gloria ze Skoczowa oraz występy chóru Cantabo ze Szczytna.

Gloria

Chór Gloria - mieszany

Gloria

Chór Gloria - męski


Chór Cantabo

Chór Cantabo

Mimo deszczowej aury, nie zawiedli parafianie z Rańska i ze Szczytna

publiczność

publiczność


koniec strony